Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεστε μια καθαρή κουζίνα; Γυαλισμένα πατώματα; Λαμπεροί ανοξείδωτοι νεροχύτες; Πάγκοι χωρίς στίγματα και καθαρά, τακτοποιημένα ντουλάπια γυαλικών;
Στο σπίτι, η ασφάλεια τροφίμων περιστρέφεται γύρω από τέσσερις άξονες: την καθαριότητα, την αποθήκευση των τροφίμων, το χωιρισμό τους και το μαγείρεμά τους. Για να διαπιστώσετε πόσο καλά κάνετε το καθένα από αυτά, απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις και στη συνέχεια, διαβάστε τις απαντήσεις, για να μάθετε πως μπορείτε να ετοιμάζετε γεύματα με τον πλέον υγιεινό τρόπο.
Επιλέξτε την απάντηση, η οποία περιγράφει καλύτερα τις πρακτικές στο νοικοκυριό σας, ακόμη και αν δεν είστε εσείς αυτός που ασχολείται κατά κύριο λόγο με την κουζίνα.
1.Στο σπίτι μου, η θερμοκρασία του ψυγείου είναι:
α.10 C
β.5 C
γ.δε γνωρίζω, γιατί ποτέ δεν τη μέτρησα
2.Την τελευταία φορά που σας περίσσεψε φαγητό με κρέας, ψάρι ή κοτόπουλο, τι κάνατε;
α.το αφήσατε να κρυώσει σε θερμοκρασία δωματίου και μετά το βάλατε στο ψυγείο
β.το βάλατε στο ψυγείο, αμέσως μετά το σερβίρισμα του φαγητού
γ.το αφήσατε σε θερμοκρασία δωματίου, όλο το βράδυ ή ακόμη περισσότερο
3.Πότε ήταν η τελευταία φορά που καθαρίσατε την αποχέτευση του νεροχύτη σας;
α.το περασμένο βράδυ
β.πριν μερικές εβδομάδες
γ.δεν θυμάμαι
4.Χρησιμοποιήσατε τη σανίδα για να κόψετε κρέας, ψάρι ή πουλερικά και μετά θέλατε να κόψετε κάποιο άλλο τρόφιμο. Χρησιμοποιείτε τη σανίδα:
α.όπως είναι
β.τη σκουπίζετε με ένα υγρό πανί
γ.την πλένετε με σαπούνι και ζεστό νερό
δ.την πλένετε με σαπούνι και ζεστό νερό και στη συνέχεια την απολυμαίνετε
5.Την τελευταία φορά που φάγατε μπιφτέκια ή ψάρια ή θαλασσινά στο σπίτι σας, ήταν:
α.σχεδόν ωμά
β.μισοψημένα
γ.καλοψημένα
6.Την τελευταία φορά που χρησιμοποιήσατε ζύμη για κουλουράκια στο σπίτι σας:
α.την φτιάξατε εσείς με ωμά αυγά και δοκιμάσατε λίγη από αυτήν, πριν την ψήσετε
β.την αγοράσατε έτοιμη και δοκιμάσατε λίγη από αυτήν, πριν την ψήσετε
γ.δεν τη δοκιμάσατε καθόλου πριν το ψήσιμο
7.Καθαρίζω τους πάγκους της κουζίνας μου και τις άλλες επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα με:
α.νερό
β.ζεστό νερό και σαπούνι
γ.ζεστό νερό και σαπούνι και μετά λευκαντικό
δ.ζεστό νερό και σαπούνι και κάποιο απολυμαντικό του εμπορίου
8.Πως πλένετε τα πιάτα στο σπίτι σας;
α.σε πλυντήριο πιάτων και μετά τα αφήνετε να στεγνώσουν
β.τα αφήνετε στο νιπτήρα μέσα σε νερό, για αρκετές ώρες και στη συνέχεια τα πλένετε με απορρυπαντικό πιάτων στο ίδιο νερό
γ.τα πλένετε αμέσως με ζεστό νερό και απορρυπαντικό και τα αφήνετε να στεγνώσουν
δ.τα πλένετε αμέσως με ζεστό νερό και απορρυπαντικό και στη συνέχεια, τα σκουπίζετε με πετσέτα
9.Την τελευταία φορά, που πιάσατε ωμό κρέας, πουλερικά ή ψάρι, πως καθαρίσατε τα χέρια σας;
α.τα σκουπίσατε σε μία πετσέτα
β.τα ξεπλύνατε με ζεστό, κρύο ή χλιαρό νερό
γ.τα πλύνατε με σαπούνι και χλιαρό νερό
10.Πως ξεπαγώνετε το κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι;
α.τα αφήνετε στον πάγκο να ξεπαγώσουν
β.τα βάζετε στο ψυγείο
γ.τα βάζετε στο φούρνο μικροκυμάτων
11.Όταν αγοράζω φρέσκα θαλασσινά:
α.αγοράζω μόνο θαλασσινά, τα οποία είναι σε ψυγείο ή είναι καλά σκεπασμένα με πάγο
β.πηγαίνω αμέσως στο σπίτι και τα βάζω στο ψυγείο
γ.τα αγοράζω από ένα τοπικό ψαράδικο
12.Οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν να τρώνε ωμά θαλασσινά, όταν πάσχουν από:
α.διαβήτη
β.AIDS
γ.καρκίνο
δ.ασθένειες στο συκώτι
Απαντήσεις
1. Η θερμοκρασία του ψυγείου πρέπει να είναι 5 C ή λιγότερο. Εάν επιλέξατε την απάντηση β, παίρνετε δύο βαθμούς. Εάν όχι, δεν είστε οι μόνοι. Πολύς κόσμος παραβλέπει τη σημασία της διατήρησης σωστής θερμοκρασίας στο ψυγείο.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, σε πολλά νοικοκυριά, η θερμοκρασία του ψυγείου είναι πάνω από 10 C. Η συμβουλή που σας δίνουμε είναι να μετρήσετε τη θερμοκρασία του ψυγείου σας και, αν χρειάζεται, να την προσαρμόσετε. Η θερμοκρασία πρέπει να είναι κάτω από 5 C γιατί επιβραδύνεται η ανάπτυξη των βακτηρίων. Η θερμοκρασία δεν τα σκοτώνει, αλλά τα εμποδίζει να πολλαπλασιαστούν και όσο λιγότερα υπάρχουν τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να αρρωστήσετε από αυτά. Η ψύξη στους -18 C ή πιο κάτω σταματάει την ανάπτυξη των βακτηρίων (αν και δε σκοτώνει όλα τα υπάρχοντα βακτήρια).
2.Η απάντηση β είναι η καλύτερη πρακτική. Εάν την επιλέξατε, παίρνετε 2 βαθμούς. Τα ζεστά φαγητά πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο το συντομότερο δυνατόν, 2 ώρες το αργότερο μετά το μαγείρεμά τους. Αλλά μην δοκιμάσετε να τα κρατήσετε έξω από το ψυγείο για περισσότερες από δύο ώρες. Ακόμη και μία μικρή ποσότητα μολυσμένου φαγητού μπορεί να προκαλέσει ασθένεια.
Τα υπολείμματα της ημέρας θα πρέπει να καταναλωθούν σε ασφαλές χρονικό διάστημα. Σε γενικές γραμμές, είναι ασφαλή μέσα στο ψυγείο για τρεις έως πέντε ημέρες. Εάν έχετε αμφιβολίες, πετάξτε τα. Δεν αξίζει να αρρωστήσετε, προκειμένου να μην πετάξετε μία μικρή ποσότητα φαγητού.
3.Εάν η απάντηση α είναι αυτή που σας εκφράζει καλύτερα, παίρνετε 2 βαθμούς. Εάν επιλέξατε την απάντηση β παίρνετε ένα βαθμό.
Πολλοί άνθρωποι συνήθως παραβλέπουν τον καθαρισμό της αποχέτευσης, στο νιπτήρα της κουζίνας. Τα υπολείμματα των φαγητών, που "παγιδεύονται" στο σωλήνα και η υγρασία δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των βακτηρίων. Σε τακτά χρονικά διαστήματα πρέπει να απολυμαίνετε την αποχέτευση ρίχνοντας στο νεροχύτη ένα διάλυμα, το οποίο αποτελείται από ένα λίτρο νερό και ένα κουταλάκι του γλυκού (5 ml) χλωριούχο λευκαντικό. Εναλλακτικά, μπορείτε να βρείτε στο εμπόριο προϊόντα, που προορίζονται ακριβώς για αυτήν τη δουλειά.
4.Εάν επιλέξατε την απάντηση δ τότε παίρνετε 2 βαθμούς. Εάν, αντίθετα, επιλέξατε την απάντηση α, τότε παραβιάζετε ένα βασικό κανόνα υγιεινής. Ποτέ δεν αφήνουμε το ωμό κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι να έρθουν σε επαφή με άλλα τρόφιμα. Η απάντηση β, επίσης, δεν είναι καλή επιλογή. Το ακατάλληλο πλύσιμο, π.χ. με ένα υγρό πανί, δεν απομακρύνει τα βακτήρια. Και το πλύσιμο, όμως, μόνο με νερό και απορρυπαντικό δεν είναι σίγουρο ότι θα απομακρύνει τα βακτήρια.
5.Παίρνετε 2 βαθμούς, εάν επιλέξατε την απάντηση γ. Στην περίπτωση των θαλασσινών, για να είστε σίγουροι ότι είναι καλομαγειρεμένα μπορείτε να κάνετε τα εξής:
- Για το ψάρι, ανοίξτε τη σάρκα με ένα κοφτερό μαχαίρι: Οι άκρες είναι αδιαφανείς, το κέντρο ελαφρώς ημιδιαφανές και τα κομμάτια του ψαριού αρχίζουν να ξεχωρίζουν. Αν το ψάρι έχει αυτήν την εμφάνιση, αφήστε το να μαγειρευτεί ακόμη 3 με 4 λεπτά.
- Για τις γαρίδες, τον αστακό και τα χτένια, ελέξτε το χρώμα. Εξωτερικά, οι γαρίδες, ο αστακός και τα χτένια πρέπει να είναι κόκκινα και το κρέας αδιαφανές. Η σάρκα των χτενιών γίνεται γαλακτώδης λευκή, αδιαφανής και παραμένει έτσι και μετά το μαγείρεμα.
- Για τα μύδια και τα στρείδια, παρακολουθήστε πότε ανοίγουν τα όστρακα. Βράστε τα 3 με 5 λεπτά ακόμη. Πετάξτε αυτά που έμειναν κλειστά.
- Όταν χρησιμοποιείτε το φούρνο μικροκυμάτων, αφήστε το πιάτο να γυρίσει μερικές φορές για να είστε σίγουροι ότι είναι καλομαγειρεμένα. Ακολουθήστε τις οδηγίες για τους ενδεδειγμένους χρόνους. Αφού περάσει ο ενδεδειγμένος χρόνος, ελέξτε τα θαλασσινά σε διάφορα σημεία, με ένα ειδικό θερμόμετρο, για να είστε σίγουροι ότι η θερμοκρασία είναι η σωστή σε όλο το πιάτο.
6.Εάν η απάντηση που δώσατε είναι η α, θέτετε πραγματικά των εαυτό σας στον κίνδυνο να προσβληθείτε από σαλμονέλλα, ένα βακτήριο το οποίο βρίσκεται στο τσόφλι των αυγών. Όταν μαγειρεύετε το αυγό ή τα τρόφιμα, που περιέχουν αυγά σε θερμοκρασία τουλάχιστον 63ο C σκοτώνονται τα βακτήρια. Έτσι η απάντηση γ -τρώω το προϊόν ψημένο- σας δίνει 2 βαθμούς.
Παίρνετε 2 βαθμούς, επίσης, εάν δώσατε την απάντηση β. Τα τρόφιμα που περιέχουν ωμά αυγά, όπως π.χ. το σπιτικό παγωτό, το μίγμα του κεϊκ, η μαγιονέζα, το αυγό το χτυπημένο με ζάχαρη, μπορεί να προκαλέσουν σαλμονέλλα ενώ τα αντίστοιχα του εμπορίου όχι. Τα προϊόντα του εμπορίου παρασκευάζονται με παστεριωμένα αυγά, που σημαίνει ότι τα αυγά έχουν θερμανθεί αρκετά για να σκοτωθούν τα βακτήρια ή περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες, επίσης, σκοτώνουν τα βακτήρια. Η ζύμη του εμπορίου για κουλουράκια δεν είναι επικίνδυνη. Μερικές ακόμη συμβουλές για να είστε σίγουροι ότι τα αυγά είναι ασφαλή:
- Αγοράζετε μόνο αυγά, τα οποία βρίσκονται σε ψυγείο και διατηρείστε τα και εσείς στο ψυγείο μέχρι να τα χρησιμοποιήσετε.
- Να μαγειρεύετε τα αυγά προσεκτικά έως ότου ψηθεί και ο κρόκος και το ασπράδι. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της ομελέτας -να μην υπάρχει καθόλου υγρό.
- Να μαγειρεύετε όλα τα τρόφιμα που περιέχουν αυγό πολύ προσεκτικά.
7.Εάν δώσατε τις απαντήσεις γ και δ κερδίζετε 2 βαθμούς. Η απάντηση β σας δίνει μόνο 1 βαθμό. Τα λευκαντικά και προϊόντα καθαρισμού του εμπορίου είναι τα καλύτερα απολυμαντικά. Χρησιμοποιώντας τα, είστε σίγουροι ότι "ξεφορτώνεστε" τα βακτήρια. Το ζεστό νερό και το σαπούνι κάνει, επίσης, καλή δουλειά αλλά μπορεί να μην είναι αποτελεσματικό για όλα τα είδη των βακτηρίων. Με το νερό καθαρίζετε τη βρωμιά αλλά όχι και τα βακτήρια.
Επίσης, βεβαιωθείτε ότι διατηρείτε τα σφουγγάρια και τα πετσετάκια για τα πιάτα καθαρά, επειδή, όταν είναι υγρά, "προσφέρουν καταφύγιο" στα βακτήρια και ευνοούν την ανάπτυξή τους.
8.Οι απαντήσεις α και γ σας δίνουν από 2 βαθμούς η καθεμία. Προβλήματα υπάρχουν εάν δώσατε τις απαντήσεις β και δ. Όταν αφήνετε τα πιάτα στο νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, φτιάχνετε μία "σούπα βακτηρίων". Οι τροφές, που μένουν πάνω στα πιάτα, αποτελούν θρεπτικά συστατικά για τα βακτήρια και έτσι αυτά πολλαπλασιάζονται. Όταν πλένετε τα πιάτα στο χέρι, είναι καλό να το κάνετε μέσα σε δύο ώρες, το αργότερο, από τη στιγμή που τα βάλατε στο νεροχύτη. Επίσης, καλό είναι να τα αφήνετε να στεγνώνουν μόνα τους και όχι να τα πιάνετε και να σκουπίζετε, όταν είναι ακόμη υγρά.
9.Η μόνη σωστή απάντηση, η οποία ανεβάζει το σκορ σας κατά 2 βαθμούς εάν την επιλέξατε, είναι η γ.
Πρέπει να πλένετε τα χέρια σας με χλιαρό νερό και σαπούνι για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα κάθε φορά που αγγίζετε τα τρόφιμα, κυρίως το ωμό κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι. Εάν έχετε κάποια μόλυνση ή έχετε κόψει το χέρι σας, καλό θα ήταν να φοράτε λαστιχένια ή πλαστικά γάντια. Ακόμη και όταν, όμως, φοράτε γάντια πρέπει απαραιτήτως να πλένετε τα χέρια σας, επειδή τα γάντια αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη βακτηρίων. (Όταν φοράτε γάντια δε χρειάζεται να αφαιρείτε τα γάντια και να πλένετε και τα χέρια σας).
10.Κερδίσατε 2 ακόμη βαθμούς εάν δώσατε την απάντηση β ή γ. Οι ειδικοί στην ασφάλεια τροφίμων προτείνουν το ξεπάγωμα των τροφίμων να γίνεται στο ψυγείο ή στο φούρνο μικροκυμάτων ή σε μια πλαστική σακούλα βυθισμένη σε κρύο νερό, ερμητικά κλειστή, για να μην επιτρέπει την είσοδο νερού. Το νερό το αλλάζετε κάθε 30 λεπτά. Το σταδιακό ξεπάγωμα, μέσα στο ψυγείο, όλη τη νύχτα είναι η καλύτερη περίπτωση για να διατηρείται η ποιότητα του τροφίμου.
Όταν ξεπαγώνετε τα τρόφιμα στο φούρνο μικροκυμάτων καλό θα ήταν να ακολουθείτε τις οδηγίες της συσκευασίας. Αφήνετε ένα περιθώριο, 5 εκατοστών περίπου, μεταξύ του τροφίμου και της εσωτερικής επιφάνειας του φούρνου για να μην εμποδίζεται η κυκλοφορία του αέρα. Τα μικρότερα αντικείμενα ξεπαγώνουν γρηγορότερα από ό,τι τα μεγαλύτερα. Όταν, όμως, ξεπαγώνουν σε φούρνο μικροκυμάτων, πρέπει να μαγειρεύονται αμέσως.
Μην ξεπαγώνετε το κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια στον πάγκο της κουζίνας ή στο νεροχύτη χωρίς να βρίσκονται μέσα σε κρύο νερό, διότι ευνοείται η ανάπτυξη βακτηρίων σε θερμοκρασία δωματίου.
Όταν μαρινάρετε τρόφιμα πρέπει να τα τοποθετείτε στο ψυγείο και όχι στον πάγκο της κουζίνας. Να πετάτε πάντα τη μαρινάρα μετά τη χρήση, διότι περιέχει χυμούς, που ευνοούν την ανάπτυξη των βακτηρίων. Εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε τη μαρινάρα για να κάνετε σάλτσα, κρατήστε μία ποσότητα, πριν βάλετε μέσα σε αυτήν το ωμό τρόφιμο.
11.Οι απαντήσεις α και β είναι οι σωστές. Κερδίσατε 2 βαθμούς αν τις επιλέξατε.
Όταν αγοράζετε φρέσκα θαλασσινά, προτιμήστε γνωστά ιχθυοπωλεία, τα οποία διατηρούν τα προϊόντα τους σε ψυγείο ή καλά σκεπασμένα με πάγο. Να είστε επιφυλακτικοί, για παράδειγμα, με τους ιχθυοπώλες, που έχουν τα ψάρια έξω από τις κασέλες ή στο πίσω μέρος των φορτηγών τους. Αμέσως μόλις αγοράσετε θαλασσινά, τοποθετήστε τα σε πάγο ή στο ψυγείο ή στην κατάψυξη. Μερικές ακόμη συμβουλές όταν αγοράζετε θαλασσινά:
- Μην αγοράζετε μαγειρεμένα θαλασσινά, όπως π.χ. γαρίδες, καβούρια ή καπνιστό ψάρι, αν βρίσκονται στο ίδιο μέρος με ωμά ψάρια. Ή τουλάχιστον βεβαιωθείτε ότι τα ωμά ψάρια βρίσκονται ένα επίπεδο κάτω από τα μαγειρεμένα, έτσι ώστε να μην τρέχουν υγρά από τα ωμά στα μαγειρεμένα ψάρια και τα μολύνουν.
- Μην αγοράζετε κατεψυγμένα θαλασσινά, εάν η συσκευασία είναι ανοιχτή, σκισμένη ή κατεστραμμένη στις άκρες. Μην αγοράζετε τα συσκευασμένα θαλασσινά, τα οποία βρίσκονται ψηλά στον καταψύκτη. Εάν η συσκευασία είναι διαφανής, κοιτάξτε αν υπάρχουν κρύσταλλοι μέσα σε αυτήν. Αυτό σημαίνει ή ότι το τρόφιμο είναι αποθηκευμένο για πολύ καιρό στην κατάψυξη ή ότι έχει ξεπαγώσει και ξαναπαγώσει.
- Οι ψαράδες, που ασχολούνται με το ψάρεμα από χόμπι, θα πρέπει να ακολουθούν τις υποδείξεις του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά με τις περιοχές, που είναι κατάλληλες για ψάρεμα.
- Όπως με το κρέας και τα πουλερικά, έτσι και τα θαλασσινά, που μαγειρεύονται δύο ημέρες μετά την αγορά τους πρέπει να φυλάσσονται στο πιο ψυχρό μέρος του ψυγείου, συνήθως κάτω από την κατάψυξη ή σε ειδικό δοχείο για κρέας. Αποφύγετε να τα πακετάρετε πολύ κοντά μαζί με άλλα αντικείμενα. Αφήστε τον αέρα να κυκλοφορεί ελεύθερα γύρω από τη συσκευασία. Διαφορετικά, τυλίξτε το τρόφιμο σφιχτά σε ειδικό χαρτί καταψύκτη, αδιαπέραστο στην υγρασία, και τοποθετήστε το στον καταψύκτη.
- Πετάξτε τα οστρακοειδή, όπως π.χ. τις γαρίδες, τους αστακούς, τα καβούρια, τα μύδια και τα στρείδια αν σπάσει το όστρακό τους κατά την αποθήκευση. Τα ζωντανά οστρακοειδή κλείνουν εάν τα χτυπήσετε ελαφρά.
12.Εάν υποβάλλεστε σε θεραπεία για κάποια από αυτές τις αρρώστιες, καλά θα είναι να αποφεύγετε τα ωμά θαλασσινά. Κερδίζετε 2 βαθμούς εάν γνωρίζετε μία η περισσότερες από τις περιπτώσεις υψηλού κινδύνου που αναφέρονται παρακάτω.
Οι άνθρωποι, που πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, διότι μπορεί να αρρωστήσουν σοβαρά ή ακόμη και να πεθάνουν αν καταναλώσουν μολυσμένα θαλασσινά.
Μεταξύ αυτών των ασθενειών περιλαμβάνονται:
- Ασθένειες στο συκώτι, είτε από υπερβολική χρήση αλκοόλ, ή υπατίτιδα, ή άλλες αιτίες
- Aιμοχρωμάτωση, μία διαταραχή στο σίδηρο
- Διαβήτης
- Προβλήματα με το στομάχι, συμπεριλαμβανομένων προηγούμενης εγχείρισης ή χαμηλή οξύτητα στο στομάχι
- Καρκίνος
- Διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου και του AIDS
- Μακροπρόθεσμη χρήση στεροϊδών, για το άσθμα ή την αρθρίτιδα
Οι μεσήλικες και οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας είναι οι ομάδες υψηλότερου κινδύνου, επειδή πολύ συχνά υποφέρουν από αυτές τις ασθένειες.
Βαθμολογία
24 βαθμοί: Να αισθάνεστε αυτοπεποίθηση για την ασφάλεια των τροφίμων, που σερβίρονται στο σπίτι σας.
12 έως 23 βαθμοί: Επανεξετάστε την πρακτικές στην κουζίνα σας. Μερικοί βασικοί κανόνες παραβιάζονται.
11 βαθμοί ή λιγότεροι: Διορθώστε άμεσα τις τεχνικές χειρισμού, αποθήκευσης και μαγειρέματος των τροφίμων στο σπίτι σας. Η τωρινή κατάσταση θέτει εσάς και την οικογένειά σας σε κίνδυνο ασθενειών από επισφαλή τρόφιμα.
Δείτε επίσης