Σήμερα, το σύστημα τροφίμων, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μη βιώσιμο. Επηρεάζει και επηρεάζεται, από την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση, τα απορρίμματα, το χάσιμο της βιοποικιλότητας, τις ασθένειες που συνδέονται με τη διατροφή (όπως παχυσαρκία και διαβήτης). Ο μισός ευρωπαϊκός πληθυσμός είναι είτε υπέρβαρος, είτε παχύσαρκος. Το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων έχει αρνητικές επιπτώσεις και σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου προκαλεί υπέρ-αλίευση και αποψίλωση δασών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2020, στη Στρατηγική «Από το χωράφι στο πιάτο», ανακοίνωσε ότι, μέσα στο 2023, θα θεσμοθετούσε ένα πλαίσιο νομοθετικό, για τα βιώσιμα διατροφικά συστήματα. Ώστε να γίνουν τα τρόφιμά μας υγιεινότερα, δικαιότερα και πιο πράσινα. Δυστυχώς, το καλοκαίρι του 2023, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία αναβάλλεται για την επόμενη θητεία. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. – Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών, μαζί με 160 φορείς, από όλη την Ευρώπη, αποστείλαμε ανοιχτή επιστολή διαμαρτυρίας, στην πρόεδρο της Επιτροπής, κ. Φον ντερ Λάιεν, ζητώντας να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις, που ανέλαβε όταν ξεκίνησε τα καθήκοντά της, ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απαντώντας στην επιστολή μας, στις 30 Νοεμβρίου 2023, επιβεβαίωσε την πίστη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη βιωσιμότητα των τροφίμων και μας ενημέρωσε ότι δεν έχει ληφθεί καμιά απόφαση για το πότε θα    ανακοινωθεί η νομοθετική πρωτοβουλία, για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων.

Η βιώσιμη και υγιεινή διατροφή αποτελεί μια νίκη της υγείας, του κλίματος και της επάρκειας των τροφίμων. Όμως, οι καταναλωτές «παλεύουμε» καθημερινά, για να εντάξουμε, στις διατροφικές μας συνήθειες, βιώσιμα και υγιεινά τρόφιμα. Το 2020, έρευνα της BEUC – Ευρωπαϊκής Ένωσης Καταναλωτών έδειξε ότι τα 2/3 των καταναλωτών επιθυμούν να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες, προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο, αλλά αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια, όπως υψηλές τιμές, έλλειψη γνώσεων και αξιόπιστης πληροφόρησης, δυσκολίες αναγνώρισης των βιώσιμων τροφίμων και περιορισμένη διαθεσιμότητα αυτών των τροφίμων.

Οι επιλογές των τροφίμων, από τους καταναλωτές, επηρεάζονται από την προώθηση και τη διαφήμιση, από τις προσφορές, από τη διαθεσιμότητα, από τις τιμές και από την τοποθέτησή τους, στα ράφια των σούπερ – μάρκετ.

Οι καταναλωτές ζητούμε:

• Να διασφαλιστεί η επάρκεια βιώσιμων και υγιεινών τροφίμων.
• Η επιλογή βιώσιμων και υγιεινών τροφίμων να είναι η εύκολη επιλογή.
• Η επιλογή βιώσιμων και υγιεινών τροφίμων να είναι προσιτή όσον αφορά τις τιμές και όχι η πλέον ακριβή.
• Τα βιώσιμα και υγιεινά τρόφιμα να είναι εύκολα προσβάσιμα και ορατά, στους καταναλωτές.
• Τα βιώσιμα και υγιεινά τρόφιμα να παράγονται, με τρόπο που να διασφαλίζει αυτά τα χαρακτηριστικά τους.
• Να υποστηριχτεί η πληροφόρηση των καταναλωτών, ώστε να κάνουν σωστές επιλογές τροφίμων και για αυτό υποστηρίζουμε τη σήμανση Nutriscore.
• Να μειωθεί, κατά 40% η χρήση λιπασμάτων και κατά 50% η χρήση φυτοφαρμάκων.
• Να σταματήσει η χρήση αντιβιοτικών, στα ζώα, για προληπτικούς λόγους.
• Να αυξηθεί το ποσοστό της γης, όπου καλλιεργείται η οργανική γεωργία, στο 25%, μέχρι το 2030.
• Να μειωθεί ο όγκος των σκουπιδιών από τρόφιμα, σε όλα τα στάδια της διατροφικής αλυσίδας.
• Να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και αυγών.

Η παραγωγή βιώσιμων τροφίμων απαιτεί πολλές σύνθετες διαδικασίες, με πολλές μεταβλητές και πολλές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Η γεωργία και η κτηνοτροφία ακριβείας, η παραγωγή σε αυτοματοποιημένα θερμοκήπια συνδέονται με τήρηση αρχείων και τεχνολογίες παρακολούθησης ανάπτυξης φυτών και συμπεριφοράς ζώων. Ως αποτέλεσμα, κάθε μέρα, σε μια φάρμα, ή σε μια μονάδα επεξεργασίας τροφίμων, συλλέγονται χιλιάδες δεδομένα. Η χειροκίνητη συλλογή δεδομένων, από αγρότες, έχει αποδειχτεί αναποτελεσματική. Η χρήση των νέων τεχνολογιών, της καινοτομίας και ακόμη και της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται απαραίτητο εργαλείο. Όμως, υπάρχουν πολλές προκλήσεις, ώστε να ωφεληθούν όλοι, από την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, στον αγροτικό τομέα:

• Κόστος εγκατάστασης,
• Πρόσβαση χωρίς αποκλεισμούς στις νέες τεχνολογίες,
• Επέκταση αξιόπιστου και γρήγορου διαδικτύου σε όλες τις αγροτικές περιοχές,
• Ψηφιακός αλφαβητισμός, ψηφιακό χάσμα, εξειδικευμένες γνώσεις,
• Δικαιώματα και προσδοκίες, αγροτών, παρόχων τεχνολογίας, καταναλωτών,
• Διακυβέρνηση και ιδιοκτησία των βάσεων δεδομένων,
• Κίνδυνοι και ευθύνες των παρόχων τεχνολογίας,
• Προστασία των εργαζόμενων, στον τομέα αυτό,
• Διαφάνεια και λογοδοσία των συστημάτων νέας τεχνολογίας,
• Συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού ανάμεσα σε παλιούς και νέους χρήστες,
• Δικαίωμα χρηστών για αλλαγή παρόχου τεχνολογίας, ώστε να αποφεύγεται η αποκλειστικότητα.

Για κάθε ένα από τα παραπάνω θα μπορούσαμε να συζητάμε ώρες. Ένα είναι το ζητούμενο:

Νομοθετική προστασία αγροτών και καταναλωτών, από όλες τις παραπάνω προκλήσεις και σοβαρή χρηματοδότηση, για την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών στη σύγχρονη – έξυπνη γεωργία.