Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ως την κορυφαία πολιτική της Ευρώπης, για τη θητεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2019-2024, Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει:

• Τη στρατηγική “Από το χωράφι στο πιάτο”, με στόχο τη μεταμόρφωση της παραγωγής και της κατανάλωσης τροφίμων σε βιώσιμες επιλογές.
• Την ψηφιακή στρατηγική της Ε.Ε.
• Τη βελτίωση της ενεργειακής επάρκειας στις μεταφορές και τη στέγαση.
• Την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
• Την κυκλική οικονομία, με προϊόντα μεγαλύτερης διάρκειας, που θα μπορούν να διορθώνονται και να ανακυκλώνονται.

Η Πράσινη Συμφωνία κατοχυρώνει το στόχο της ΕΕ για την κλιματική ουδετερότητα, μέχρι το 2050.

Οι Ενώσεις Καταναλωτών, στην Ευρώπη, υποδέχτηκαν με χαρά την Πράσινη Συμφωνία, που αποτελεί μια στροφή της Ευρωπαϊκής Πολιτικής, προς την εναρμόνιση με τους στόχους του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών – Ο.Η.Ε. για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Βιώσιμη ανάπτυξη σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε. σημαίνει ότι το “καθαρό” περιβάλλον αποτελεί προϋπόθεση κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής ευμάρειας.

Όμως, η Πράσινη Συμφωνία, δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένους σχεδιασμούς και μέτρα για να κινητοποιήσει τους καταναλωτές και να τους οδηγήσει σε πράσινες επιλογές και αλλαγή τρόπου ζωής. Είναι γνωστό, σε όλους, ότι χωρίς την ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών, καμία στρατηγική, ή πολιτική δε θα πετύχει. Οι καταναλωτές διαθέτουν μια τεράστια οικονομική δύναμη και θα υπάρξει μεγάλη διαφορά, για τον πλανήτη, εάν οι καταναλωτές επιλέγουν βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.

Η Πράσινη Συμφωνία έχει μόλις 5 μήνες ζωή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί ότι θα καταθέσει προτάσεις, για την εξειδίκευση της Πράσινης Συμφωνίας. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. σε συνεργασία με την BEUC – Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών, κατέθεσαν τα αιτήματα και τους προβληματισμούς των καταναλωτών, ζητώντας την ενσωμάτωσή τους, στις μελλοντικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

• Η Πράσινη Συμφωνία πρέπει να δίνει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να παίξουν ενεργό ρόλο στη μετάβαση στην πράσινη – βιώσιμη ανάπτυξη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρεται, ξεκάθαρα, στην ανάγκη ενεργοποίησης συγκεκριμένων τομέων της αγοράς, όπως η βιομηχανία και η έρευνα. Δεν κάνει καμία αναφορά στους καταναλωτές, η προστασία των οποίων πρέπει να αποτελεί μια οριζόντια πολιτική, που θα διατρέχει όλες τις άλλες πολιτικές. Έτσι πρέπει να ενισχυθούν η εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας, η Εξωδικαστική επίλυση διαφορών, η Συλλογική αποζημίωση των καταναλωτών, σε περίπτωση παραβίασης της νομοθεσίας προστασίας του περιβάλλοντος, που επίσης προστατεύει και την υγεία των καταναλωτών.
• Οι καταναλωτές πρέπει να εμπιστευτούν την κυκλική οικονομία. Για να συμβεί αυτό, πρέπει:
  • Η εγγύηση των αγαθών να καλύπτει όλη τη διάρκεια ζωής τους.
  • Οι προδιαγραφές που θέτει η οικολογική σχεδίαση των αγαθών (eco-design) πρέπει να γίνουν υποχρεωτικές, ώστε να παράγονται προϊόντα μεγαλύτερης διάρκειας ζωής.
  • Το 80% της περιβαλλοντολογικής επίπτωσης ενός αγαθού εξαρτάται από το σχεδιασμό του. Ο οικολογικός σχεδιασμός πρέπει να προωθηθεί ώστε να παράγονται περισσότερα βιώσιμα αγαθά και οι καταναλωτές να έχουν περισσότερες βιώσιμες επιλογές.
  • Πρέπει να απαγορευτεί η πρόωρη απαξίωση των αγαθών. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουν δικαίωμα να διορθώνουν τα προϊόντα (αυτό σημαίνει διαθεσιμότητα ανταλλακτικών, συμφέρουσες τιμές για διόρθωση, ευκολία διόρθωσης)
  • Οι καταναλωτές πρέπει να λαμβάνουν πληροφόρηση για τη διαθεσιμότητα των ανταλλακτικών, πριν την αγορά των προϊόντων.
  • Πρέπει να εισαχθεί μια μεγαλύτερη περίοδος εγγύησης για τα μεταχειρισμένα προϊόντα.
  • Οι καταναλωτές πρέπει να λαμβάνουν πληροφόρηση για τη διάρκεια ζωής των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των επικαιροποιήσεων ασφάλειας του λογισμικού του διαδικτύου των πραγμάτων (IoT – Internet of Things) και του ψηφιακού περιεχομένου.
• Για να προωθηθεί η επανάχρηση και η ανακύκλωση των προϊόντων, πρέπει να διασφαλιστεί ότι χημικές ουσίες, που έχουν χαρακτηριστεί επικίνδυνες, για τους καταναλωτές, στο διάστημα που μεσολάβησε, από την παραγωγή – κατασκευή προϊόντων μέχρι την επανάχρηση και/ή ανακύκλωση, δεν είναι παρούσες, στα νέα προϊόντα, που κατασκευάζονται, από τις ανακτηθείσες πρώτες ύλες. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι κάποια προϊόντα δεν ανακυκλώνονται, ούτε επαναχρησιμοποιούνται.
• Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διασφαλίσει την πρόσβαση όλων των καταναλωτών σε βιώσιμα τρόφιμα. Η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει αυξήσεις τιμών τροφίμων. Επομένως, θα υπάρχει κίνδυνος οι καταναλωτές να μη μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα. Διττή ποιότητα τροφίμων είναι απαράδεκτη, όταν μιλάμε για βιώσιμη διατροφή. Βιώσιμη διατροφή είναι η υγιεινή διατροφή, για εμάς τους καταναλωτές. Για να γίνει λοιπόν, εύκολη η υγιεινή διατροφή, πρέπει να θεσμοθετηθεί η διατροφική σήμανση των τροφίμων, στο εμπρός τμήμα της συσκευασίας, με τη μορφή του φωτεινού σηματοδότη. Η σήμανση των τροφίμων πρέπει να γίνεται πάνω στη συσκευασία και όχι μόνο μέσω διαδικτύου, όπως προτείνει η βιομηχανία. Η σήμανση της χώρας προέλευσης πρέπει να είναι υποχρεωτική. Η στρατηγική “από το χωράφι στο πιάτο” πρέπει να διασφαλίζει την επάρκεια, την ευκολία επιλογής και τις προσιτές τιμές, για μια βιώσιμη και υγιεινή διατροφή.
• Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αυξήσει τον προϋπολογισμό της, για την ανακαίνιση των κτιρίων, ώστε να γίνουν ενεργειακά επαρκή. Σήμερα μόνο το 0,4% των κτιρίων της Ε.Ε. ανακαινίζεται, κάθε χρόνο. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει, στην Πράσινη Συμφωνία, την ανακαίνιση των κτιρίων, δεν περιλαμβάνει τους καταναλωτές, στις ομάδες που θα ενταχθούν, σε αυτήν την πρωτοβουλία. Πρέπει να σχεδιαστεί μια στρατηγική, για τη χρηματοδότηση, μέσω δημόσιας υποστήριξης, αλλά και φθηνών πράσινων δανείων, για να ανακαινιστούν τα σπίτια των Ευρωπαίων. Και ενώ η Πράσινη Συμφωνία αναφέρεται, στην ανακαίνιση, δεν κάνει καμία αναφορά, στη θέρμανση και στην ψύξη των κτιρίων ενώ η θέρμανση και η ψύξη συνεισφέρουν, πολύ, στην κλιματική αλλαγή. Πρέπει να θεσμοθετηθούν συμβουλευτικές υπηρεσίες, που θα βοηθούν τους καταναλωτές να επιλέξουν τα σωστά προϊόντα, για την ανακαίνιση των σπιτιών τους καθώς και την κατάλληλη για αυτούς, μέθοδο ψύξης και/η θέρμανσης.
• Η στροφή των καταναλωτών, στην ενέργεια, από ανανεώσιμες πηγές, πρέπει να διευκολυνθεί. Οι παραπλανητικοί “πράσινοι” ισχυρισμοί, για το ηλεκτρικό ρεύμα πρέπει να απαγορευτούν. Το ηλεκτρικό ρεύμα πρέπει να παράγεται, από ανανεώσιμες πηγές και όχι να “βαφτίζεται” “πράσινο”, μέσω αγοράς πράσινων πιστοποιητικών. Η δυνατότητα των καταναλωτών να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα πρέπει να ενισχυθεί και να επαλειφθούν όλα τα εμπόδια, για τους καταναλωτές. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι επιπλέον χρεώσεις τρίτων καθώς και οι φόροι που εισπράττονται, μέσα από τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος πληρούν τις αρχές της διαφάνειας. Αυτές οι επιπλέον χρεώσεις πρέπει να περιληφθούν στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.
• Πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, που θα διευκολύνουν την πράσινη μετάβαση, π.χ. σταθμοί φόρτισης ηλεκτρονικών αυτοκινήτων.
• Πρέπει να θεσμοθετηθούν υπηρεσίες συμβουλευτικές, που θα καθοδηγούν και θα διευκολύνουν τους καταναλωτές να δημιουργήσουν ενεργειακές κοινότητες.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ επιθυμεί να αναπτυχθούν πράσινα χρηματοδοτικά προϊόντα, δεν ενσωματώνει το θέμα αυτό στη συζήτηση, για την ολοκλήρωση της Ένωσης των Αγορών Κεφαλαίου, για να διευκολύνει τους επενδυτές να έχουν πρόσβαση, σε χρηματοδοτήσεις, που θα αφιερωθούν, στην πράσινη ανάπτυξη, ούτε κάνει λόγο, για συμβουλευτικές υπηρεσίες, προς τους καταναλωτές, ώστε να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις, όσον αφορά δάνεια, για βιώσιμες δράσεις (π.χ. ανακαίνιση σπιτιού). Τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα θα πρέπει να υποχρεωθούν να έχουν υψηλότερους δείκτες ρευστότητας, εάν χρηματοδοτούν δραστηριότητες που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα.
• Οι μεταφορές είναι ένας τομέας, όπου μπορεί να υπάρξει τεράστια μείωση στις εκπομπές ρύπων. Πρέπει λοιπόν:
  • Να εφαρμοστεί η αρχή: “Ο ρυπαίνων πληρώνει”. Αυτό σημαίνει ότι τα αυτοκίνητα παλαιάς τεχνολογίας θα επιβαρύνονται, με υψηλότερη φορολογία. Στο σημείο αυτό, όμως, πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή, στους καταναλωτές χαμηλού εισοδήματος, που δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν αυτοκίνητο νέας τεχνολογίας.
  • Το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων δεν πρέπει να επεκταθεί στις οδικές μεταφορές, γιατί θα υποβαθμίσει τους στόχους, που έχουν τεθεί, για μείωση των εκπομπών αυτών.
  • Οι μεταφορές, με το τραίνο, αποτελούν εναλλακτική λύση, για να μειωθούν οι εκπομπές των ρύπων. Δυστυχώς, όμως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν κατοχυρώνει τα δικαιώματα των επιβατών σιδηροδρομικών μεταφορών, ούτε προσπαθεί να επιλύσει το πρόβλημα των υψηλών τιμών στα γρήγορα τραίνα, που δημιουργούν τα μονοπώλια.
  • Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να θεσμοθετήσει τα δικαιώματα των επιβατών συνδυασμένων μεταφορών. Η χρήση πολλών και διαφορετικών μέσων μεταφοράς, που θα συνδυάζονται, μεταξύ τους, αλλά θα είναι ασφαλή και αξιόπιστα μπορεί να συμβάλει, στη σημαντική μείωση των εκπομπών ρύπων στις μεταφορές.
  • Η οδηγία για τη σήμανση των αυτοκινήτων πρέπει να αναθεωρηθεί και μάλιστα άμεσα, για να βοηθηθούν οι καταναλωτές να επιλέξουν ένα “πράσινο αυτοκίνητο”.
• Τέλος, σε διεθνές επίπεδο, η Πράσινη Συμφωνία πρέπει να προβλέπει πώς θα αντιμετωπίσει τους διεθνείς μας εταίρους, που αμφισβητούν τη μείωση των ζιζανιοκτόνων, των λιπασμάτων, των αντιβιοτικών, σε φυτά και ζώα και ισχυρίζονται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει εμπόδια στο ελεύθερο εμπόριο, μέσω των φυτοϋγειονομικών ελέγχων, που επιβάλλει.

Η κρίση του κορωνοϊού έχει σταματήσει την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων μας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μάλιστα, υπάρχουν προτάσεις (κυρίως της βιομηχανίας), για αναβολή της υλοποίησης της Πράσινης Συμφωνίας, με τη δικαιολογία ότι οι επιχειρήσεις δε θα αντέξουν το βάρος της υλοποίησης της, τώρα που έχουν πληγεί από την πανδημία. Η BEUC και το ΚΕ.Π.ΚΑ. διαφωνούν. Η Πράσινη Συμφωνία μπορεί να αποτελέσει τη λύση στην κρίση, με τη δημιουργία «πράσινων» δέσεων εργασίας, και όχι μόνο.